Bażyna czarna (Empetrum nigrum L.) – gatunek rośliny z rodziny bażynowatych. Występuje w Azji, Europie i Ameryce Północnej na obszarach o klimacie arktycznym i umiarkowanym[2]. W Polsce występuje na torfowiskach, głównie w północnej części kraju oraz na halach w Sudetach i Karpatach. Występuje również nad morzem, w zbiorowisku roślinnym zwanym borem bażynowym.
Wieloletnia zimozielona płożąca krzewinka, całkowicie mrozoodporna, pokrojem przypominająca wrzos. Jej gałązki, a także liście są gruczołowato owłosione. Osiąga wysokość 15-50 cm.
Liście
Ciemnozielone, igiełkowe, równowąskie spodem prawie zrośnięte, z białym kantem. Wyrastają w gęstych okółkach po 3-4.
Kwiaty
Roślina obupłciowa lub dwupienna (u różnych podgatunków – zobacz Zmienność). Jasnoróżowe kwiaty zebrane w kilkukwiatowe baldachogrona na szczytach pędów. Działki kielicha orzęsione, korona dzbaneczkowatego kształtu. Jeden górny słupek z kilkukomorową, pękatą zalążnią i szerokim, podzielonym na kilka płatów znamieniem, które utrzymuje się jeszcze długo po przekwitnięciu kwiatów. Pręciki na długich nitkach z czerwonawymi pylnikami.
Owoce
Kulista, czarna, jagoda o średnicy do 5 mm. Są niesłodkie i jadalne (niektóre źródła podają, że owoce bażyny czarnej są niejadalne).

Biologia i ekologia

Chamefit. Kwitnie od kwietnia do czerwca, jest owadopylna lub wiatropylnaSiedlisko: borówczyska i torfowiska nizinne. W górach w wilgotnych zaroślach kosodrzewiny oraz na torfowiskach i halach górskich. Lubi gleby torfowe, kwaśne i wilgotne. Na nizinach jest średnio pospolita, w górach jest rośliną rzadką. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Empetrion nigri
.
Zagrożenia


Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)
w grupie gatunków narażonych na wyginięcie, poza głównym obszarem występowania, na izolowanych stanowiskach
.

Systematyka i zmienność


* Wg systemu Reveala
gatunek dzieli się na dwa podgatunki:
o bażyna czarna typowa (Empetrum nigrum L. subsp. nigrum) – roślina dwupienna. Występuje w północnej części Polski, nad wybrzeżem Bałtyku. Ma węższe iście i cienkie, pokładające się i zakorzeniające pędy.
o bażyna czarna obupłciowa (Empetrum nigrum L. subsp. hermaphroditum) – roślina o obupłciowych kwiatach. Występuje w wyższych górach. Ma szersze liście, krótkie i zielone pędy.
* Wg Krytycznej listy roślin naczyniowych Polski
są to oddzielne gatunki: bażyna czarna i bażyna obupłciowa.

Ciekawostki


* W dawnych czasach sok z jagód używano do farbowania płótna i wełny na kolor brunatny i czerwony (po zmieszaniu z ałunem).
* Bażyna czarna jest reliktem polodowcowm.
* Jagody są bogate w witaminy: C i PP oraz w mikroelementy takie jak jod i lit.
* Nazwą enpetron w starożytności określano jakąś roślinę górską (en znaczy – z, w, na, przy, między; petros znaczy – skała) nazwę tę przeniesiono na bażynę. Epitet nigrum znaczy czarne i nawiązuje do koloru owoców bażyny.