ŻYWIENIE DROBIU

Podstawę żywienia drobiu stanowią pasze roślinne, które muszą być uzupełniane dodatkami pochodzenia zwierzęcego. Ziarno zbóż jest głównym pokarmem drobiu, nie może jednak być paszą wyłączną ze względu na niską wartość biologiczną białka oraz małą zawartość składników mineralnych i witamin. Tylko niektóre witaminy z grupy B występują w ziarnie w wystarczającej ilości. Wartość zboża zależy w dużym stopniu od warunków, w jakich zostało ono zebrane. Drób jest bardzo wrażliwy na pasze zepsute, należy więc dobrze sprawdzić jakość ziarna przed skarmieniem. Ponieważ ziarno zbóż jest także pokarmem ludzi, dla drobiu często przeznacza się poślad, którego wartość zależy od stopnia zanieczyszczenia. Nasiona niektórych chwastów (kąkol), mają działanie toksyczne.
Dla kurcząt, które są szczególnie wrażliwe, podawane ziarno powinno być nienagannej jakości. Nie może ono być w żadnym wypadku spleśniałe. Pleśnie wytarzają mikotoksyny, które powodują zatrucia i doprowadzają do upadków.
Pszenica jest ziarnem najbogatszym w białko, zawierającym mało włókna. Charakteryzuje ją wysoka wartość energetyczna. Jest to zboże najczęściej stosowane w żywieniu kur.
Kukurydza jest chętnie zjadana przez kury, ma wysoką wartość energetyczną, w związku z czym jest podstawowym surowcem w mieszankach dla brojlerów. Nadaje się na paszę dla kurcząt oraz niosek, jest źródłem prowitaminy A- karotenu. Żółte ziarno kukurydzy zawiera dużo barwników roślinnych, które przyczyniają się do intensywnego zabarwienia żółtka jaj.
Jęczmień szeroko stosuje się w żywieniu kur, zawiera on jednak mniej białka, a więcej włókna niż pszenica. Większą wartość odżywczą w żywieniu kur mają odmiany bezostne ze względu na niższą zawartość włókna. Jęczmień daje się nioskom, wchodzi on także w skład mieszanek przeznaczonych do tuczu ze względu na jego wysoką wartość energetyczną.
Owies mniej chętnie zjadany przez kury, które jednak po pewnym czasie przyzwyczajają się do niego. Ziarno owsa jest bogate w energię, lecz zawiera dużo włókna (ok. 10%). Mimo to jest cenną paszą ze względu na zawartość witaminy E. dodatek tego ziarna wpływa korzystnie na nieśność oraz na wylęgowość jaj. Śruta z owsa łuskanego wchodzi w skład mieszanek przemysłowych. W okresie wylęgowym często podaje się kiełkowane ziarno owsa lub jęczmienia, gdyż proces kiełkowania wpływa na zwiększenie zawartości w nim witaminy E. Kiełki są dobrym dodatkiem witaminowym dla kurcząt.
Pszenżyto jest bogatsze w białko niż inne zboża uprawiane w kraju i zawiera więcej energii. Może więc być dobrym zamiennikiem kukurydzy i pszenicy.
Żyto jest najmniej chętnie zjadane, dlatego lepiej dawać je kurom dorosłym w połączeniu z innym ziarnem; u kurcząt może ono wywoływać zaburzenia w trawieniu. Żyto świeże, bezpośrednio po sprzęcie, może powodować biegunki.
Namoczenie lub sparzenie zadawanych zbóż wpływa na zwiększenie ich strawności średnio o 20%.
Otręby pszenne zawierają dużo włókna, lecz są bogatsze w białko, związki mineralne i witaminy niż całe ziarno. W żywieniu kur zawartość włókna w dawkach musi być bardzo ograniczona, dlatego nie można dawać im dużo otrąb. Stosuje się je w wyjątkowych wypadkach i w ilości nie przekraczającej 10% dawki.
W żywieniu drobiu duże znaczenie jako źródło białka mają mączki i śruty poekstrakcyjne. Śruta sojowa jest cenną paszą dla kur, zawierającą białko o wysokiej wartości biologicznej oraz stosunkowo mało włókna.
Śruta poekstrakcyjna rzepakowa z odmian podwójnie uszlachetnionych jest cennym źródłem białka. Można także stosować w żywieniu niosek i brojlerów kurzych śrutę a nasion rzepaku.
Drożdże pastewne dostarczają witaminy z grupy B. zawierają 50% pełnowartościowego białka i tylko 0,5% włókna. Nie można jednak stosować ich w dużych ilościach, gdyż powodują biegunki.
Pasze te są raczej nie dostępne na ryku, gdyż wykorzystuje je przemysł paszowy, produkujący mieszanki treściwe dla zwierząt gospodarskich.
Okopowe nie mają większego znaczenia w żywieniu kur. Z tej grupy pasz największe zastosowanie mają ziemniaki, które są jednak paszą jednostronną, dostarczającą węglowodanów. Skarmia się je po uprzednim uparowaniu, co wiąże się z dużym nakładem pracy i zwiększa koszty żywienia.
Kury bardzo chętnie jedzą ziemniaki, lecz przy podawaniu dużych ich ilości łatwo się zatuczają.
W intensywnym chowie kur parowane ziemniaki nie mają żadnego znaczenia, gdyż wprowadzając mechanizację żywienia, zrezygnowano całkowicie z podawania pasz wilgotnych. W gospodarstwach drobnotowarowych ziemniaki są nadal skarmiane, należy jednak pamiętać, że nie mogą być one jedyną paszą, a ich dzienna dawka nie powinna przekraczać 30 g na kurę dorosłą.
Płatki ziemniaczane są także chętnie zjadane i mogą wchodzić w skład mieszanek suchych, przy czym 10 g płatków ma wartość 45 g ziemniaków. Chętnie zjadana jest przez kury marchew czerwona. Ze względu na dużą zawartość karotenu stanowi ona pożądany dodatek dla kurcząt oraz kur produkujących jaja wylęgowe. Można podawać ją surową lub kiszoną w ilości ok. 30 g na sztukę. Zielonki z młodych, nie zdrewniałych części roślin są wartościowym dodatkiem paszowym dla drobiu jako uzupełnienie witamin, soli mineralnych i białka. Poza tym zwiększają one apetyt i działają dodatnio na trawienie. Ze względu na to, że są paszą objętościową, nie można ich skarmiać w dużych ilościach. Największe znaczenie w żywieniu kur ma lucerna, a z roślin dziko rosnących pokrzywa. Susz z młodych listków tych roślin jest źródłem witamin w okresie zimowym oraz wchodzi w skład niektórych mieszanek przemysłowych.
W żywieniu kur stosuje się mleko odtłuszczone, pozbawione witamin A, D, E. Ponieważ świeże mleko szybko kwaśnieje, a nadkwaśniałe jest szkodliwe, najlepiej podawać je jako zsiadłe. Kury wypijają dziennie ok. 100 g mleka, a można je zmusić do wypijania większych ilości, ograniczając jednocześnie ilość zadawanej wody. Mleko należy podawać w naczyniach kamionkowych lub drewnianych, nigdy w metalowych zawierających cynk, gdyż kwas mlekowy rozpuszcza ten metal, w wyniku czego powstają związki szkodliwe dla ptaków.
Wysoką wartość odżywczą mają odpady mleczarskie- twaróg, maślanka, serwatka. Szczególnie korzystny wpływ na nieśność ma serwatka, do której przechodzą rozpuszczalne w wodzie witaminy, składniki mineralne oraz rozpuszczalne białko (albumina). Płynne produkty mleczne stosuje się w chowie ekstensywnym
i półintensywnym.
Mączka rybna, będąca składnikiem wszystkich mieszanek przemysłowych dla drobiu, ma olbrzymie znaczenie w żywieniu kur. Oprócz dużej ilości pełnowartościowego białka zawiera wiele cennych składników mineralnych oraz witamin z grupy B. w mączce z krwi jest ok. 80% białka, jest to jednak pasza szybko psująca się, a ponadto zawiera stosunkowo mało związków mineralnych. Mączki mięsna i mięsno-kostna dostarczają dużo białka i składników mineralnych.
Zapotrzebowanie kur i kurcząt na składniki mineralne jest duże. Zwykle występują niedobory wapnia, fosforu i manganu, z tego powodu należy stosować specjalne dodatki mineralne. Mielone skorupy jaj, muszle ślimaków i kreda pastewna dostarczają głównie węglanu wapnia. Skorupy i muszle przed zmieleniem czy potłuczenie powinny być wygotowane i suszone. Mączka kostna odklejona jest bogatym źródłem wapnia i fosforu oraz innych związków mineralnych. Dodatki te należy podawać w osobnych karmidełkach, aby kury mogły korzystać z nich w miarę swoich potrzeb.